Partner in de kijker: OCMW Zottegem

Dag Karen en Liesbeth! Vertel eerst wie jullie zijn en wat jullie doen in Zottegem.

Liesbeth: Ik ben Liesbeth en ben sinds 2006 aan de slag als maatschappelijk werker bij OCMW Zottegem. Ik sta halftijds in voor schuldhulp en halftijds voor activering. In team activering werken we momenteel met drie maatschappelijk werkers. 

Karen: Mijn naam is Karen en ik werk hier sinds 2007. Ik ben teamverantwoordelijke - en coach en verantwoordelijke van het Sociaal Huis. Ik probeer een aantal thema’s op de kaart te zetten waaronder activering. We zijn altijd op zoek naar partners en samenwerkingen om bepaalde taken en uitdagingen die op ons lokaal bestuur en OCMW afkomen, vorm te geven. 

 

Jullie werken sinds 2018 samen met PIN vzw. Hoe verloopt die samenwerking? 

Liesbeth: Ik vind dat de samenwerking heel positief verloopt. PIN vzw is een zeer positieve organisatie om mensen naartoe te leiden. Wat betreft het voorstellen van kandidaten voeren wij vanuit team activering intakegesprekken met de mensen die leefloon ontvangen. Op basis van dat gesprek kijken wij welke tewerkstellingsplaats het meest passend is voor de cliënt. Er zijn geen bepaalde voorwaarden waarom wij doorsturen naar PIN. Dat is meestal een aanvoelen. Vaak zijn het hogeropgeleiden die in hun thuisland iets in dezelfde aard deden van werk. Dat aanvoelen toetsen we vervolgens af met Sandra (cfr. regioverantwoordelijke en coach van team Denderstreek) en dikwijls zitten we op dezelfde lijn. Het is natuurlijk ook al gebeurd dat dat gevoel niet hetzelfde is. 

 

"Er zijn geen bepaalde voorwaarden waarom wij doorsturen naar PIN. Dat is meestal een aanvoelen."

 

Karen: We zijn oorspronkelijk gestart met het idee meer te focussen op diversiteit. We zagen dat Zottegem steeds diverser kleurde. Onze expertise met anderstaligen en andere culturen was niet zo groot. Daarom waren we op zoek naar partners die ons konden ondersteunen rond thema’s zoals samenleven en diversiteit. Zo kwamen we vervolgens bij PIN terecht. Zij bouwden al heel wat expertise uit in de rand van Brussel. De huurmarkt in Brussel en Denderleeuw is een stukje verzadigd, waardoor heel veel anderstalige mensen in Zottegem voornamelijk slapen en soms werken. Maar de meesten werken in Brussel, slapen in Zottegem en bouwen hier een stukje hun sociaal leven op. We zien bijvoorbeeld een heel grote Congolese gemeenschap en op de tweede plaats de Syrische gemeenschap. 

 

En op dit moment is er een toeleider actief bij jullie.

Liesbeth: Klopt. Deze toeleider is één dag in de week aanwezig. Dat is echt ter ondersteuning van de maatschappelijk werker en de collega’s naar tolken toe, maar eveneens om met de cliënten mee op pad te gaan. 

Karen: We zijn gestart met een samenwerking met dienst Burgerzaken. In 2018 vond er een fusie plaats van de stad en het OCMW. Maar we hadden voordien al een goede samenwerking met dienst Burgerzaken en zaten vaak samen tijdens overlegmomenten. Zowel de dienst Burgerzaken als het OCMW zagen de noodzaak in van het meten van de zelfredzaamheid van inburgeraars en anderstaligen. De mate van zelfredzaamheid is voor ons belangrijk. Als die niet zo groot is, is het van belang dat zij tot bij ons geraken. Zodra iemand verhuist naar een andere stad of gemeente, passeert die persoon bij de dienst Burgerzaken. Daarom werd er vanuit dienst Burgerzaken een samenwerking met PIN opgezet, zodanig dat er daar ondersteuning was naar anderstaligen maar ook bij ons. 

 

"Zowel de dienst Burgerzaken als het OCMW zagen de noodzaak in van het meten van de zelfredzaamheid van inburgeraars en anderstaligen. De mate van zelfredzaamheid is voor ons belangrijk. Als die niet zo groot is, is het van belang dat zij tot bij ons geraken."

 

Merken jullie een verschil sinds de samenwerking met PIN?

Karen: Absoluut. De toeleidingen naar hier verlopen heel vlot. Ook in de ondersteuning naar de cliënten toe als er bijvoorbeeld een aantal kleine administratieve taken moeten gebeuren waar de maatschappelijk werker niet zoveel tijd voor heeft. Die beheert namelijk meestal een vijftigtal dossiers. Dus wij kunnen jammer genoeg niet iedereen naar allerlei diensten begeleiden. Maar voor de ondersteuning, zowel mentaal als fysiek, schakelen we de toeleider in om kleine stappen te zetten in een traject. 

Liesbeth: Het is zeker een meerwaarde. Dat blijkt ook uit de evaluaties die we om de drie maanden doen met de toeleider. We polsen daarnaast bij collega’s hoe ze de samenwerking ervaren en nemen dit mee naar de evaluaties.

Karen: Daarnaast evalueren we één keer per jaar met Sandra de volledige samenwerking met PIN vzw. Liesbeth evalueert vooral de toeleider. Met mij erbij gaat het eerder over de samenwerking, hoe die verloopt en wat er eventueel kan bijgestuurd worden. 

 

Het is een van de taken van de toeleider om signalen te capteren en met jullie te delen. Op welke manier gebeurt dat juist?

Karen:  Ik denk dat zij vooral een sleutelfiguur voor ons zijn. Bijvoorbeeld bij dienst Burgerzaken zijn ze momenteel een stukje onderbemand. De toeleider pikt dan het signaal op dat het lang duurt om een afspraak te krijgen. Wij proberen vervolgens achter de schermen te kijken of we niets kunnen regelen, zeker als de cliënt hierdoor administratief in de problemen zou komen. Op die manier pikken zij zeker signalen op. Een ander voorbeeld is inschrijven in de school. Soms raakt een kind niet ingeschreven of staat de school weigerachtig om een kind in te schrijven. Als de toeleider dit merkt, geeft hij of zij dit aan ons door. Wij kijken vervolgens via het Scholenoverleg of met de scholen rechtstreeks - samen met de collega’s van Huis van het Kind - hoe we daar beweging in krijgen. Deze signalen melden zij ofwel mondeling ofwel via mail. 

 

De kandidaten die jullie voorstellen, zijn vaak een zeer goede match. Hoe verloopt jullie screeningsprocedure en hoe bepalen jullie welke kandidaat jullie voorstellen aan PIN?

Liesbeth: Dat gebeurt op basis van die intakegesprekken die we voeren. Wij baseren ons hiervoor op een heel uitgebreid document. We proberen alle domeinen van een cliënt in kaart te brengen en focussen ons op wat ze deden in het verleden, welk diploma ze behaalden, hun werkervaring, … . Het document bestaat uit een vragenlijst en is eigenlijk een soort van checklist.

Karen: En vooral ook op hun competenties.

Liesbeth: Klopt. Meestal zijn het sterkere profielen. Ik denk bijvoorbeeld aan Muna (cfr. een oud-PINNER) die een directrice was in haar thuisland. Zoals ik al zei, is het soms ook een aanvoelen. Iemand waarvan we denken: die persoon zou bij PIN passen.
Wanneer we een match voelen, nemen we contact op met Sandra. Zij voert op haar beurt met de kandidaat een kennismakingsgesprek en dan bespreken we elkaars bevindingen. 

Karen: We stellen wel meestal hogere profielen voor, omdat we weten dat dat vaak een goede match vormt. We werken daarnaast met een participatieladder waarmee we mensen ergens op de ladder plaatsen. Hoe sterk zijn ze en waar zouden ze op de ladder staan in kader van hun tewerkstelling? 

 

"We stellen wel meestal hogere profielen voor, omdat we weten dat dat vaak een goede match vormt. We werken daarnaast met een participatieladder waarmee we mensen ergens op de ladder plaatsen. Hoe sterk zijn ze en waar zouden ze op de ladder staan in kader van hun tewerkstelling?"

 

De participatieladder is een soort van tool?

Karen: Ja, klopt. Heel veel OCMW’s maken gebruik van deze tool. Er zijn in totaal zes treden. Trede 1 omvat contacten beperkt tot de huiselijke kring. Trede 2 gaat over sociale contacten buitenshuis. Trede 3 betreft arbeidsactiviteiten onder begeleiding. Trede 4 zijn tijdelijke activerende trajecten. Trede 5 betreft betalend werk met ondersteuning en dan is er tenslotte trede 6. Dat is effectief betaald werk en wil zeggen dat iemand klaar is om naar het economische circuit door te stromen. Er moeten randvoorwaarden vervuld zijn en die screening gebeurt heel nauwkeurig door team activering. Als zij merken dat de randvoorwaarden niet goed zitten, starten we eigenlijk niet met een activeringsproces. In dat geval raden we aan te werken aan de randvoorwaarden: lessen Nederlands volgen, verslavingsproblematiek aanpakken, … . Ik denk dat we daar in onze selectie wel correct te werk gaan. 

Liesbeth: Als we niet 100% zeker zijn, proberen we soms met een stage of vrijwilligerswerk te werken, een soort van voortraject. Omdat we op die manier beter kunnen nagaan of het de juiste persoon op de juiste plaats is. Dat gebeurt niet enkel bij PIN, maar evenzeer bij andere tewerkstellingsplaatsen. 

 

"Als we niet 100% zeker zijn, proberen we soms met een stage of vrijwilligerswerk te werken, een soort van voortraject. Omdat we op die manier beter kunnen nagaan of het de juiste persoon op de juiste plaats is."

 

Karen: Daarnaast kijken we naar de arbeidsattitude. Is iemand voldoende klaar om voltijds aan het werk te gaan? Een voortraject of stage helpt ons om dat te peilen. Soms start iemand met één dag in de week, soms meerdere dagen of soms meteen voltijds. Het is een aanvoelen van ons, maar het gebeurt in samenspraak. Het is altijd een beetje maatwerk. In overleg met de cliënt polsen we naar de draagkracht en naar wat hij of zij aan kan. Als we voelen dat iemand interesse heeft in PIN, bevragen we dat en plannen we een intakegesprek in. Dat is altijd op basis van wat mensen deden in het verleden, zeker in hun thuisland. Als het een sterker profiel is, weten we dat er meer slaagkans is en dat zij gemotiveerd zijn om iets voor anderen te betekenen die net als hun in België toegekomen zijn en zich moeten inburgeren.

Liesbeth: De kennis van het Nederlands is in die gevallen ook wel vrij goed. 

 

En hoe komen deze kandidaten bij jullie terecht?

Liesbeth: Dat zijn mensen die een leefloon ontvangen. En een van de voorwaarden van een leefloon is jouw werkbereidheid aantonen. Bij anderstaligen wordt dat dikwijls on hold gezet totdat zij een bepaald niveau Nederlands hebben. Zodra dat het geval is, stromen zij door naar team activering. Wij bekijken vervolgens wat de mogelijkheden zijn: wijkwerk, vrijwilligerswerk, traject naar werk, … . Bijna alle leefloners stromen door.

Karen: Een leefloon krijg je wanneer je op geen enkele andere uitkering of inkomen recht hebt en is dus het allerlaatste redmiddel. Zodra het leefloon wordt toegekend, maken wij binnen de drie maanden een afsprakennota op. Op basis van die afsprakennota kijkt team activering of ze een intakegesprek mogen doen en waar ze op de participatieladder staan. Soms wordt dat on hold gezet als de randvoorwaarden nog niet voldoende zijn. In dat geval laten we ze bijvoorbeeld eerst een cursus Nederlands volgen. De maatschappelijk werker start een traject op totdat het Nederlands voldoende is om vervolgens te zoeken naar een gepaste tewerkstelling. Hierdoor komt die persoon opnieuw bij team activering terecht. Team activering bekijkt de beste mogelijkheden en biedt tevens een nabegeleiding. 

 

Die nabegeleiding, wat houdt dat juist in?

Liesbeth: Dat is wanneer de tijdelijke werkervaring (cfr. art. 60) afgelopen is. Dan is het de bedoeling dat we hen helpen om door te stromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Bij de mensen die bij PIN werkten, is dat bijna altijd zelf gelukt. Of ze startten zelf een opleiding en ze stroomden door. Heel veel nabegeleiding is daar nog niet nodig geweest. PIN is intensief bezig met deze personen, ook naar de toekomst toe. Vaak weten zij al wat ze willen doen na hun tewerkstelling. 

 

"Bij de mensen die bij PIN werkten, is dat bijna altijd zelf gelukt. Of ze startten zelf een opleiding en ze stroomden door. Heel veel nabegeleiding is daar nog niet nodig geweest. PIN is intensief bezig met deze personen, ook naar de toekomst toe."

 

Karen: PIN denkt van in het begin mee na wat de mogelijkheden zijn na het traject. Dat zorgt er vervolgens voor dat de nabegeleiding door ons in principe wegvalt. Dat is niet bij iedereen zo. In september starten we met sollicitatietrainingen. Tijdens deze training worden mensen van september tot december één keer per week getraind om naar een vaste job toe te werken. Er komen heel diverse thema’s aan bod: hoe stel je je voor tijdens een sollicitatie, hoe maak je een CV, … . Dat is een cursus die alle artikel 60’ers kunnen volgen. De cursus wordt georganiseerd in samenwerking met Ligo en gebeurt inhouse. Maar bij jullie zit dit in feite al verwerkt in de coaching van de toeleiders. Op andere werkplaatsen is daar soms minder ruimte voor, waardoor we dat iets meer moeten ondersteunen. Eigenlijk is het de bedoeling als mensen een leefloon ontvangen en we hen willen activeren, dat ze een tijdelijke werkervaring opdoen en een voortraject volgen. Investeren in een goed voortraject is enorm belangrijk. Als het daar al juist zit, heb je een grote slaagkans en een goede doorstroom naar het normaal economisch circuit. Daarom is een intakegesprek zeer belangrijk. Team activering luistert naar de wensen van de cliënt en levert maatwerk. Daar zit volgens mij het succes van onze match. 

 

"Investeren in een goed voortraject is enorm belangrijk. Als het daar al juist zit, heb je een grote slaagkans en een goede doorstroom naar het normaal economisch circuit. Daarom is een intakegesprek zeer belangrijk. Team activering luistert naar de wensen van de cliënt en levert maatwerk. Daar zit volgens mij het succes van onze match."

 

Liesbeth: Er wordt heel hard rekening gehouden met wat de cliënt wilt. Uit ervaring weten we dat als we uit onszelf een tewerkstelling toekennen, het fout loopt. Het moet iets zijn wat ze willen doen en wat ze graag doen. En dat zijn meestal wel de succesverhalen. 

Karen: Tegenover vroeger zetten we veel sterker in op partners waarmee we samenwerken om die werkvloeren en competenties uit te breiden. Zowel in de privésector als in de sociale sector. 

 

Is team activering dagelijks bezig met intakegesprekken?

Liesbeth: Dagelijks niet echt. We zijn met drie die halftijds op activering werken. Team activering is een zeer flexibel team. Je kan schuiven in je agenda. Ik denk dat er wekelijks intakegesprekken gebeuren. Ik kan niet exact zeggen hoeveel. 

Karen: We zijn daarnaast een te klein OCMW om daar dagelijks mee bezig te zijn. We hebben 208 leefloners, maar niet alle 208 leefloners zijn klaar voor activering. Ik denk zelfs minder dan de helft. De begeleidingen door de maatschappelijk werkers in team leefloon zijn veel uitgebreider. Daar worden veel meer mensen op ingezet dan in team activering. Het duurt wel een tijdje voordat iemand klaar is om geactiveerd te worden.

Liesbeth: We hebben daarnaast een lijst van leefloners die elke drie maanden wordt bijgewerkt. Die lijst sturen we door naar de collega’s en zij kijken na wie kan doorstromen. Het gebeurt daarnaast ook spontaan, maar om de drie maanden sturen we de lijst standaard door. 

 

Gebeuren alle gesprekken fysiek of online?

Liesbeth: Nee, alle gesprekken verlopen fysiek.

Karen: De meerwaarde van fysieke gesprekken is ook te groot om het niet zo te doen.  

Liesbeth: En het zijn daarnaast lange gesprekken. 

 

Welke tips hebben jullie voor andere OCMW’s?

Karen: Denk dat we dat al een beetje aangehaald hebben. Die oriëntatie en die intake spelen een grote rol bij activering. Als we tips hebben voor andere OCMW’s, zou dat al een heel belangrijke zijn. Probeer maatwerk te leveren van in het begin. Als je goed weet wat jouw cliënt in teken van activering wil, zijn de slaagkansen veel groter. 

 

"Die oriëntatie en die intake spelen een grote rol bij activering. Als we tips hebben voor andere OCMW’s, zou dat al een heel belangrijke zijn. Probeer maatwerk te leveren van in het begin. Als je goed weet wat jouw cliënt in teken van activering wil, zijn de slaagkansen veel groter."

 

Liesbeth: En de aftoetsing met de partners waar we mee samenwerken - zoals bijvoorbeeld met jullie - is een grote meerwaarde. Het is een echte wisselwerking. 

Is team activering iets nieuws?

Karen: Dat is niet nieuw. De filosofie was wel anders. De competenties waren vroeger van ondergeschikt belang. Terwijl bij tijdelijke werkervaring het echt gaat over mensen vaardigheden aanleren om de slaagkansen op de arbeidsmarkt te vergroten. 

Liesbeth: Het is tweeledig. Cliënten moeten het aantal gewerkte dagen bereiken, maar ook ervaring opdoen. 

Karen: Je werkt naar een contract van onbepaalde duur in het normaal economisch circuit waardoor de inhoud anders wordt. De verkennende fase verloopt veel beter en grondiger dan vroeger. 

 

Zie je mensen die doorstromen nadien soms nog terug?

Liesbeth: Ja, soms wel. Onlangs heb ik nog iemand gehoord. Soms om te vragen hoe het is, maar soms om nog eens hulp te vragen. Dat gaat vooral over toevallige contacten. En als je ze niet hoort, is het een teken dat het goed gaat. 

 

Als afsluiter: willen jullie graag nog iets delen?

Karen: Ik denk dat we mogen besluiten dat het om een hele mooie samenwerking gaat waarbij beide partijen sterk inzetten op het belang van de samenleving.  De communicatie verloopt zeer vlot en we luisteren goed naar elkaar, waardoor de samenwerking een groot succes is. 

 

"Ik denk dat we mogen besluiten dat het om een hele mooie samenwerking gaat waarbij beide partijen sterk inzetten op het belang van de samenleving.  De communicatie verloopt zeer vlot en we luisteren goed naar elkaar, waardoor de samenwerking een groot succes is."