Blijft er jullie een bepaald moment bij?
HANNELORE: Om eerlijk te zijn elke begeleiding raakt me nog steeds. Elke begeleiding is ook anders, sommige ouders zijn heel open en andere dan weer heel gesloten. Ook cultureel zijn de verschillen heel groot. We hebben op het werk een informatiemap over praktische zaken zoals kistjes of uitvaartvieringen. Toen een sterrenmama me onlangs zei dat ze een prachtig houten kistje heeft gekozen, bleek dat hetzelfde kistje te zijn als wij zestien jaar geleden gekozen hadden voor onze zoon. Het katapulteerde me toch even terug in de tijd en ik had echt een kippenvelmomentje. Ik vind het fijn dat de info die wij verzamelen ook effectief nuttig is voor de mensen en ze ermee aan de slag kunnen gaan.
MARTINE: Ik treed Hannelore bij, elk verliesverhaal is aangrijpend en blijft me bij. Kinderen die sterven voor, tijdens of kort na de geboorte brengen me terug bij mijn eigen verlies, maar ook ander groot verdriet raakt me diep bijvoorbeeld van kinderen die verongelukken, die een helse lijdensweg in ziekte afleggen, jongeren die sterven door zelfdoding of volwassen kinderen die vaak voor hun ouders kleinkinderen achterlaten. Verdriet is de spiegel van de liefde, en geen liefde is groter dan de liefde voor je kinderen. Als mensen me vertellen over hun overleden kind, over de pijn die ze voelen of het gemis dat alsmaar groter wordt, kan ik niets anders dan een luisterend oor bieden of een warme knuffel. Dat stimuleert me om samen met hen kapstokken te zoeken die hen helpen de rouw en het leed te dragen. Ik verloor een sterrenkindje en ken dus veel gemiste herinneringen: geen eerste boekentasje kopen, geen eerste schooldag, geen diploma-uitreiking, geen eerste liefje. Wie een groter kind verliest, heeft meer herinneringen maar ook zij hebben veel gemiste herinneringen. De omgeving vergeet vaak dat ook gemiste herinneringen kunnen pijn doen. En die gemiste herinneringen worden alsmaar meer naarmate de tijd verstrijkt. Het is een verdriet dat nooit weg gaat, wel zachter wordt. Het gemis daarentegen wordt alsmaar groter. En ik leerde er een grote les uit: dankbaar zijn voor wat je wel hebt. Elk kind is een geschenk, een groot wonder! Dat vergeten velen ook wel eens. Ouders die een enig kind verliezen, verliezen al hun kinderen. Ouders die na meerdere sterrenkinderen, geen kinderen meer kunnen krijgen en kinderloos eindigen, verliezen ook een toekomst. Een kind verliezen is een verleden én een toekomst verliezen. Natuurlijk is er wel nog een mooie toekomst mogelijk, door het verlies op een positieve manier te verweven in je verdere leven.
Hebben jullie tips om als gemeenschap de ouders te ondersteunen?
HANNELORE & MARTINE:
Zwijg het kind niet dood, durf de naam te noemen. Ouders zijn trots op hun kind! Net zoals elke andere ouder, praten de meeste ouders ook heel graag over hun overleden kind.
Erken de gevoelens van de ouders. Zijn ze boos, veeg die boosheid dan niet zomaar van tafel. Laat hen de boosheid uiten, zij hebben recht om boos te zijn over de situatie waarin ze terechtgekomen zijn, namelijk verder moeten zonder hun kind. Soms voelen ouders zich schuldig, want ze hadden zo graag iets willen doen om hun kind te beschermen. Het is belangrijk om dat gevoel te erkennen en ernaar te luisteren. Hoewel iemand rationeel weet dat je niets kan doen aan het verlies, voelt het vaak toch anders.
Probeer extra attent te zijn. Dat kunnen kleine dingen zijn zoals een kom soep brengen, maaltijden maken, de andere kinderen van school afhalen, de strijk of was doen, boodschappen doen.... Het is belangrijk dat je niet altijd vraagt of je iets kan doen, maar het gewoon doet. Met die kleine, alledaagse dingen help je de ouders echt!
Zoek rouwbegeleiding wanneer je dat nodig hebt. Die hulp kan je zoeken bij lotgenotengroepen of tijdens het Vlinderuurtje voor sterrenouders. Lotgenoten weten dat het verdriet en gemis nooit echt overgaat, terwijl de buitenwereld dat vaak niet wil zien en toelaten. Vergeet niet dat grootouders ook rouwen, zij zien het verdriet van hun eigen kind en ervaren zelf verdriet bij het overlijden van hun kleinkind. Ook zij hebben nood aan een babbel of een troostmoment. Dat maakt Wereldlichtjesdag zo een unieke gelegenheid om een kind te herdenken, zowel voor de hele familie als voor vrienden. Herdenken is koesteren!
Met de feestdagen in aantocht, zijn er verschillende tips. Dat is voor de ouders een immens lastige periode. Durf de ouders te vragen wat zij graag willen, willen ze graag mee aan tafel schuiven of hebben ze daar net geen behoefte aan? Respecteer het als ze er geen behoefte aan hebben. Durf ook een pakje onder de boom te leggen voor het kind of een kaarsje te branden als teken dat het kind erbij hoort. Zo voelen de ouders dat er aan het kind gedacht wordt. Bij Nieuwjaar is het ook belangrijk dat je oplet met wat je wenst, want ‘gelukkig Nieuwjaar’, komt soms heel hard over op een moment dat mensen zich ongelukkig voelen. Je kunt bijvoorbeeld veel moed, liefde of warmte wensen voor het komende jaar.
HANNELORE: Voor sterrenouders is het zo lastig dat ze afscheid moeten nemen van het jaar waarin hun kind geboren werd, het voelt aan als ‘we zijn weer een jaartje verder’. Voor de omgeving lijkt elk jaar verder soms minder erg, althans zo komt het over bij mij. Hoe verder men van het afscheid komt, hoe minder heftig mensen het overlijden lijken te vinden.
MARTINE: Terwijl dat net niet het geval is, het gemis wordt groter terwijl de scherpe kantjes van het verdriet wat minder scherp worden.